SAĞLIK TURİZMİ VE ULUSLARARASI HASTALAR İÇİN TÜRKİYE PAZARI

ÖZET
Günden güne hem kamu, hem de özel hastanelerin sayısı artmaktadır. Ulusal hastalara ait sabit bir pazar olması, sağlık sektöründe büyük bir rekabeti de beraberinde getirmektedir. Türkiye coğrafik konumu, iklimi, termal kaynakları, doğal güzellikleri, kaliteli tıp personeli ve yüksek teknoloji kullanan aletlere sahip hastaneleri ile sağlık turizmi için büyük bir potansiyele sahiptir. Sağlık turizminin 2011 yılı verilerine göre dünyadaki pazar payı yaklaşık olarak 400 milyar dolardır. Bu çalışma ile Türkiye’nin bu pazardaki mevcut durumunu ortaya koyarken; gelecekte bu pazardaki payını daha da artırabilmek için gereken öneri ve düzenlemelerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Hastalara ait veriler Sağlık Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın resmi sitelerinden alınmıştır. 2010 yılında, sağlık turizmi için 109-678 hasta Türkiye’ye gelmiştir (Özel hastane: 77.003; kamu hastanesi: 32.675 kişi). Hastaların geldikleri ülke ve aldıkları sağlık hizmetine göre farklı dağılımlar sergilediği görülmektedir. Kamu hastanelerinin yanı sıra özel hastanelerin sayısı da günden güne artmakta ve bu sektörde önemli bir yer almaktadırlar. Sağlık sektöründe pazarı arttırmak için Sağlık Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı sağlık turizmine gereken önemi vermelidir. Bu yolla oluşan döviz girdisi sağlık sektöründe pazar payını arttırırken; ortaya çıkan yeni iş olanakları işsizliği azaltacaktır. Sağlık sektörünün ayakta kalması için sağlık turizmi gün geçtikçe daha önemli hale gelmektedir.
MEDICAL TOURISM AND TURKISH MARKETING FOR INTERNATIONAL PATIENTS
ABSTRACT
The numbers of both state hospitals and private hospitals are increasing day by day. Due to the fixed market of national patients, nowadays, there is a great challenge to survive in health sector. Turkey has great potential for health tourism with its geographical location, climate, thermal resources, natural beauties, qualified medical personals and hospitals endowed with high technological equipments. According to the 2011 data, world market of medical tourism was approximately 400 billion dollars. In this research, while revealing the current status of Turkey in this global market, we aimed to do necessary suggestions and regulations in order to increase Turkey’s place in this market in future. Data related to these patients were obtained from the records of the Ministry of Health and Ministry of Culture and Tourism. During 2010, via health tourism 109,678 patients came to Turkey (To private hospitals, 77,003; state hospitals 32,675). Distribution percentage of international patients shows great range according to their nationality and taken-health services. Besides state hospitals, the numbers of private hospitals is also increasing day by day and take an important place in this market. In order to increase market in health care, Ministry of Health and Ministry of Culture and Tourism should give importance to health tourism. This way, foreign currency income will lead to increase health care market. New job opportunities will decrease the unemployment. In order to survive in power in health care sector, health tourism is becoming more important day by day.
Sağlık turizmi
Gelişmiş ülkelerdeki hızla yaşlanan nüfusa bağlı olarak sağlık harcamalarının yüksekliği, bu ülkelerdeki sosyal güvenlik sistemlerinin yaşadığı sıkıntılar ve ulaşım teknolojisinde yaşanan gelişmeler; tedavi amaçlı seyahatlerin çıkış noktası olmuştur. Bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ve insanların her türlü bilgiye ulaşmada yaşadığı kolaylık ise tedavi amaçlı seyahatlerin itici gücü olmaktadır. Dünyada sağlık ve termal turizmdeki gelişmelere paralel olarak çok sayıda tesis açılmaktadır. Mevcut tesislerde de köklü değişikliklere gidilmekte ve bu düzenlemeler sadece hızla artan yaşlı nüfus için değil, aynı zamanda tedavi olmak ya da tıp teknolojisinin getirdiği yeniliklerden faydalanmak isteyen genel nüfusa da hitap etmektedir. Termal turizm genel olarak rehabilitasyon hizmetlerini kapsar iken; kardiyovasküler cerrahi, radyoterapi, “cyberknife”, “gammaknife” gibi ileri tedavi yöntemleri; böbrek, karaciğer ve kalp gibi transplantasyon cerrahisi; tüp bebek intravaginal fertilizasyon (IVF) gibi infertilite uygulamaları; saç ekimi, yüz germe ve burun estetiği gibi plastik ve rekonstrüktif cerrahiler, göz, diş, diyaliz tedavileri vb. ilk akla gelen medikal turizm nedenleridir. Sağlık turizmi, spesifik bir turizm çeşididir. Burada hedef kitle; sağlığı bozulmuş olan insanlar ile sağlığını korumaya duyarlı olan insanlardır. Günümüzde insanlar sağlıklarında düzenli bir gelişmeyi amaçlarken aynı zamanda tatil ihtiyaçlarını da karşılamak istemektedirler.Dünyada sağlık turizmi denildiğinde tanım içine dahil edilebilecek.Sağlık turizmi çeşitleri sınıflandırılmıştır Sağlık turizminin standart özellikleri T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı sağlık turizmi standartlarını aşağıdaki gibi belirlemiştir; Etik değerlere önem veren bir sağlık hizmet sunumu Sağlık hizmetinin fizik ve ekonomik açıdan kolay ulaşılabilir olması sağlık hizmeti gereksinimi olanlar ile sağlık hizmeti sunucuları arasında kültürel iletişim Fiziki standartlar (sağlığa uygunluk, ulaşım ve altyapı hizmetleri, çevresel etkenler) Yeterli tıbbi teknoloji Uluslararası tıbbi teknolojiler Uluslararası ortak tedavi protokolleri Yeterli bilgi teknolojileri Ulaşım ve transfer standartları Personel standardı Sağlık sigortasından yararlanma  Özel bir turizm türü olan sağlık turizminin özellikleri ise şöyle açıklanmaktadır: Sağlık turizmi teknik donanım ve iş gücü gerektiren bir turizm türüdür. Sağlık turizminde, hizmeti sunan sağlık kuruluşunun uluslararası standartlara uygun hizmet sunması önem taşımaktadır.

Sağlık–Güzellik    Rehabilitasyon

·       SPA

·       Doğal turizm

·       Ekoturizm

·       Kitle turizmi

·       Bitkisel tedaviler

·       Tamamlayıcı tedavi

Tedavi

·       Elektif cerrahi

·       Plastik cerrahi

·       Eklem replasmanı

·       Kardiotorasik servisler

·       Diagnostik servisler

·       Kanser tedavisi

·       İnfertilite tedavisi

Rehabilitasyon

·       Diyaliz

·       İlave programlar

·       Yaşlı bakımı programları

·       Bağ

Hizmet sunan sağlık kuruluşunda, ortak yabancı dili bilen personelin mutlaka olması gerekmektedir. Hasta ve refakatçileri için farklı turizm türlerinin geliştirilmesini destekleyen, katma değeri yüksek bir turizm türüdür. Seçilmiş olan hedef pazara yönelik devlet destekli, farklı dillerde, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri gerekmektedir. Yapılan bu tanıtımlarda hedef olarak öncelikle hastaların yurt dışında hizmet almasını destekleyecek sigorta ve sağlık kuruluşları seçilmelidir.Bu bağlamda, insanlar sağlık hizmetlerinin kalitesi konusunda gün geçtikçe daha da bilinçlenmekte ve medikal tedavi merkezlerini tercih etmelerinde birçok faktör etkili olabilmektedir.
Türkiye’de sağlık turizminin gelişimi
Ülkemizde turizm ve sağlığın planlanması ve teşvik edilmesinden Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı sorumludur. Kültür ve Turizm Bakanlığı konaklama, seyahat gibi bu sektöre doğrudan hizmet veren işletmeler için kuralları koyucu, yol gösterici ve denetleyici bir kuruluştur. Sağlık Bakanlığı’nın ise sağlık kurumlarının kurulması, sağlık personelinin yetiştirilmesi ve istihdamı, çeşitli kamu sağlığı hizmetleri veren ünitelerin denetimi gibi görevleri bulunmaktadır Turizm sağlığı ve turistlere yönelik sağlık hizmetlerinin kaliteli ve etkin olarak verilmesi için her iki Bakanlığın koordineli bir şekilde çalışması gerekmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalar Devlet Planlama Teşkilatı tarafından sürdürülen kalkınma ve yatırım planlarında yer almaktadır Devlet Planlama Teşkilatı’nın son dört dönemi kapsayan  yıllık kalkınma planlarında sağlık turizmi ile ilgili öngörülen hedefler yer almıştır.Sağlık Bakanlığı bünyesinde sağlık kurumlarına yönelik medikal turizmin geliştirilmesi için kurulmuş bir birim bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hazırladığı Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Taslak Raporu’nda da sağlık turizmi konusu öncelikli alanlardan biri olarak incelemektedir. Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı bir araştırmaya göre 2004 yılının ilk on ayında özel hastaneleretedavi amaçlı gelen yabancı hasta sayısı 39.404’dür. Yurt dışından gelen bu hastaların 26.198’i ayakta tedavi olurken, 13.206’sı yatarak tedavi olmuştur. Bu sayıya kamu hastanelerine gelenler de dahil edildiğinde tedavi amaçlı gelen hasta sayısının 50.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı bu araştırmaya göre ülkemizde tedavi alan hastaların çoğunluğunu Avrupa Birliği ülkelerinden gelen hastalar oluşturmaktadır Sağlık turizminde Türkiye pazarının önemi Türkiye’de, turizmin mevsimlik ve coğrafi dağılımını düzenlemek ve dış pazarda değişen tüketici tercihlerine yönelik yeni potansiyel alanlar yaratmak için sağlık turizmine giderek daha fazla önem verilmektedir. Gerek rehabilitasyon ihtiyacı olanların, gerekse diğer hastaların olumlu çevre koşullarında, kaliteli ve daha ekonomik olarak hastalığını iyileştirmek, sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılan sağlık turizmi için Türkiye’nin pek çok avantajları bulunmaktadır.
Avantajlar
Türkiye’deki sağlık hizmetlerinin diğer ülkelere kıyasla daha ucuz olması fiyat avantajı oluşturulmaktadır. Türkiye’deki hastanelerin yatak kapasiteleri yeterli ve hekim kalitesi iyidir. Türkiye, Avrupa ülke ve Ortadoğu ülkeleri arasında bir köprü olarak; hem batı, hem de doğu ülkelerindeki hastalara hizmet verebilmektedir.Son yıllarda ülkemizde sağlık personelinin yabancı dil bilmesi konusuna giderek daha çok önem verilmektedir.Sağlık kurumlarına yönelik yurtdışından ülkemize belirgin bir hasta hareketliliğinin olduğu görülmektedir. İstanbul’daki ve Antalya’daki hastaneler başta olmak üzere belirgin hasta potansiyeli olmakta beraber; henüz arzu edilen düzeye ulaşmamıştır. Sağlık turizminde Türkiye'ye başlangıçta kaplıca ve termal tesisler için hastalar gelirken; son zamanlarda; saç ektirme, göz ameliyatları, tüp bebek gibi cerrahi yöntemler için gelen hastaların sayısında da artış görülmektedir. 
Sağlık turizminin faydaları
Ülkelerin küresel sağlık bakım sunucusu olarak uluslararası kabulünü sağlamaktadır.Sosyal ve kültürel deneyimlerin paylaşılmasını sağlamaktadır. Uluslararası ilişkilerin gelişmesine katkı sağlamaktadır.Küresel pazarlama ve tıbbi ticareti sağlamaktadır.Ülkelere dünya düzeyinde sağlık bakım hizmeti sunduğu imajını kazandırmaktadır.Rekabet avantajı sağlamaktadır.Hastane destek hizmetler arasında daha iyi koordinasyon sağlamaktadır.Kamu ve özel ortaklığı sağlamaktadır.Hasta memnuniyetini sağlamaktadır.